Καρκίνος του στομάχου (αδενοκαρκίνωμα)

Επιδημιολογια

Ο καρκίνος του στομάχου (ΚΣ) αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό παγκόσμιο πρόβλημα υγείας, καθώς είναι ο 5ος συχνότερος καρκίνος στον κόσμο και η 3η κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο. Είναι υπεύθυνος για σχεδόν 800.000 θανάτους κάθε χρόνο. Εμφανίζεται περίπου δύο φορές πιο συχνά στους άνδρες από ότι στις γυναίκες, με τις περισσότερες περιπτώσεις να παρουσιάζονται μετά την ηλικία των 60 ετών.

Η συχνότητα εμφάνισης ΚΣ ποικίλλει ευρέως σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές. Υψηλότερη επίπτωση παρατηρείται στην Ανατολική Ασία, σε ορισμένες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και της Νότιας Αμερικής και χαμηλότερη στη Βόρεια Αμερική και στην Αφρική. Παγκοσμίως, πάνω από το 70% του ΚΣ εμφανίζεται σε αναπτυσσόμενες χώρες.

Παθογένεση

Η δημιουργία του ΚΣ είναι μια διαδικασία πολλαπλών παραγόντων και σταδίων, που χαρακτηρίζεται από μια σύνθετη αλληλεπίδραση μεταξύ του ασθενούς και των περιβαλλοντικών ερεθισμάτων.

Μεταξύ των τελευταίων, η πιο σημαντική είναι η χρόνια λοίμωξη από ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (Η. Pylori). Βέβαια, είναι σαφές πως από μόνη της η λοίμωξη από Η. Pylori δεν μπορεί να προκαλέσει ΚΣ (μόνο σε ένα ελάχιστο ποσοστό, 1%).

Άλλοι παράγοντες

  • Διατροφικοί, όπως η υψηλή κατανάλωση αλατιού, κόκκινου κρέατος και καπνιστών τροφίμων, καθώς και η χαμηλή πρόσληψη φρούτων και λαχανικών
  • Το κάπνισμα
  • Κληρονομικοί παράγοντες (σύνδρομο Lynch και η οικογενής αδενωματώδης πολυποδίαση) ή κάποιες κληρονομικές μεταλλάξεις (BRCA1 & BRCA2)

Άλλοι παράγοντες

  1. MALT λέμφωμα
  2. Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση
  3. Προηγούμενες επεμβάσεις εκτομής στομάχου (πχ λόγω έλκους)
  4. Γαστρικοί πολύποδες
  5. Κακοήθης αναιμία λόγω δυσαπορρόφησης βιταμίνης Β12

Επιπλέον παράγοντες

αιτιολογική συσχέτιση μεταξύ της λοίμωξης από τον ιό Epstein Barr (EBV) και το ΚΣ έχει τεκμηριωθεί καλά και θεωρείται πλέον ότι περίπου το 10% των περιπτώσεων ΚΣ οφείλονται σε αυτήν την ιογενή λοίμωξη.
Συμπτωματολογια

Η συνήθης εμφάνιση του ΚΣ συνδυάζεται με συμπτώματα που αφορούν στο ανώτερο πεπτικό σύστημα. Η δυσκολία με τα συμπτώματα είναι πως είναι μη ειδικά, είναι κοινά και συνήθως αγνοούνται από τον ασθενή. Στα αρχικά στάδια, η πλειοψηφία των καρκίνων δεν προκαλούν συμπτώματα.

Όταν ο ασθενής παρουσιάζει επίμονα κάποια από τα παρακάτω, απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση:

1

Πόνος στην άνω κοιλία ή δυσφορία

2

Αίσθημα πληρότητας ακόμα και με μικρά γεύματα

3

Δυσκολία στην κατάποση

4

Ναυτία και έμετοι

5

Δυσπεψία, ξινίλα

6

Ανορεξία

7

Κόπωση (στα πλαίσια μιας χρόνιας αναιμίας)

8

Ανεξήγητη απώλεια βάρους

Στα πλαίσια αντιμετώπισης του προβλήματος της μη έγκαιρης διάγνωσης, πολλές χώρες ανέπτυξαν οδηγίες άμεσης παραπομπής επί υπόπτων συμπτωμάτων. Στο Ηνωμένο Βασίλειο αυτά είναι:

1

Ψηλαφητή μάζα στην άνω κοιλία

2

Δυσφαγία

3

Άτομα άνω των 55 ετών με και ό,τι από τα ακόλουθα:

  1. Πόνος στην άνω κοιλία
  2. Παλινδρόμηση
  3. Δυσπεψία
ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Η διάγνωση του ΚΣ βασίζεται στα εξής:

Κλινική εξέταση

Αξονική τομογραφία κοιλίας (CT)

για έλεγχο τυχόν άλλων μεταστατικών εστιών (σταδιοποίηση)

Μαγνητική τομογραφία (MRI)

επίσης για σταδιοποίηση

Ενδοσκοπικός υπέρηχος (EUS)

για εκτίμηση βάθους διήθησης και έλεγχο τυχόν μετάστασης στους περιοχικούς λεμφαδένες

ΡΕΤ scan

κυρίως για εκτίμηση της εξαιρεσιμότητας μετά από προεγχειρητική χημειοθεραπεία

Διαγνωστική λαπαροσκόπηση

όταν υπάρχει υπόνοια περιτοναϊκής διασποράς

Ενδοσκόπηση/Βιοψία

Ενδοσκόπηση ανωτέρου πεπτικού (γαστροσκόπηση) με ταυτόχρονη λήψη βιοψιών

Τύποι καρκίνου του στομάχου

Διακρίνονται σε:

Αδενοκαρκίνωμα του στομάχου (90%)

Non-Hodgkin λέμφωμα

Στρωματικοί όγκοι (GIST)

Νευροενδοκρινικοί όγκοι

Το αδενοκαρκίνωμα του στομάχου με την σειρά του διακρίνεται ανάλογα:

  • Τοπογραφική ιστοπαθολογική ταξινόμηση
    1. Πρώιμος γαστρικός καρκίνος (early gastric cancer) που παρατηρείται στον βλεννογόνιο ή υποβλεννογόνιο χιτώνα με ή χωρίς μετάσταση στους λεμφαδένες
    2. Προχωρημένος γαστρικός καρκίνος (advanced gastric cancer) που διηθεί και διαπερνάει την μυϊκή στοιβάδα
  • Τύποι ιστοπαθολογικής ταξινόμησης
    1. Κατά Lauren
      • Εντερικού τύπου (54%)
      • Διαχύτου τύπου (32%)
      • Μικτού τύπου (14%)
    2. Κατά Bormann
      • Πολυποειδής ή ανθοκραμβοειδής
      • Ελκωτικός, με υπεργερση των ορίων
      • Ελκωτικός, με διήθηση του γαστρικού τοιχώματος
      • Διάχυτα διηθητικός
      • Αταξινόμητος
    3. Κατά Broder
      • Καλώς διαφοροποιημένος
      • Μη καλώς διαφοροποιημένος
      • Διάχυτα διηθητικός
      • Αναπλαστικός

Αντιμετωπιση

Η χειρουργική αντιμετώπιση παραμένει ο μοναδικός τρόπος ριζικής θεραπείας του ΚΣ. Βέβαια, μόνο το χειρουργείο δεν επαρκεί για όλους τους ασθενείς και τις περισσότερες φορές ο συνδυασμός με χημειοθεραπεία, ακτινοβολία καθώς και νέες πρωτοποριακές θεραπείες επιφέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Επιπλέον, η πρόοδος της τεχνολογίας με την ενσωμάτωση στην χειρουργική αντιμετώπιση νέων τεχνικών λαπαροσκοπικής και ρομποτικής χειρουργικής, έχει συμβάλει αισθητά στην βελτίωση της διεγχειρητικής νοσηρότητας και θνητότητας των ασθενών με γαστρικό καρκίνο.

1. ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ

Ανάλογα την θέση, το μέγεθος, το στάδιο, την έκταση της νεοπλασίας και την γενική κατάσταση του ασθενούς η χειρουργική παρέμβαση μπορεί να διακριθεί ως εξής:

Ενδοσκοπική εκτομή βλεννογόνου EMR-EAA

(μόνο στον πρώιμο γαστρικό καρκίνο)

Υφολική γαστρεκτομή με D2 λεμφαδενικό καθαρισμό

Ολική γαστρεκτομή με D2 λεμφαδενικό καθαρισμό

D3 γαστρεκτομή

Σε περιπτώσεις που ο ΚΣ έχει επεκταθεί και σε άλλα γειτονικά όργανα όπως το πάγκρεας, έχει θέση και σε ειδικές περιπτώσεις, η D3 γαστρεκτομή με εκτομή του μείζονος επιπλόου, του περιφερικού παγκρέατος και του σπληνός μαζί με λεμφαδενικό καθαρισμό.
Σχηματική αναπαράσταση επέμβασης ολικής γαστρεκτομής
Σχηματική αναπαράσταση επέμβασης υφολικής γαστρεκτομής
2. Συμπληρωματική θεραπεία

Προεγχειρητική και μετεγχειρητική χημειοθεραπεία

(οι κατηγορίες φαρμάκων που κυρίως χρησιμοποιούνται είναι: τα παράγωγα της πλατίνας, οι ανθρακυκλίνες, οι πυριμιδίνες και οι ταξάνες)

Χημειο-ακτινοθεραπεία

Στοχευμένες θεραπείες

(τραστουζουμάμπη για την πρωτείνη HER-2)